Szacowany czas czytania tego postu to 7 minut
to pośpiech wprowadzenia produktów spożywczych nieodpowiednich do wieku dziecka, ale zacznijmy od początku.
Rozszerzanie diety niemowląt ma na celu włączenie większej różnorodności produktów spożywczych i jest niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego spożycia składników odżywczych i promowania ogólnego stanu zdrowia. Aktualne zalecenia rekomendują wprowadzanie pokarmów stałych nie wcześniej niż od 17 tygodnia i nie później niż w 26 t.ż. Wiek około 6 miesięcy to czas szczególnej wrażliwości na smaki, kiedy to jednorazowa ekspozycja na dany pokarm bywa wystarczająca dla jego akceptacji. Nigdy w późniejszym okresie życia nie jesteśmy tak otwarci na nowe doznania smakowe i tak chętni do ich akceptowania.2
Poszerzanie diety niemowląt jest istotnym aspektem ich wzrostu i rozwoju. To właśnie w okolicy 6 miesiąca życia dziecka zapotrzebowanie na składniki odżywcze wzrasta. Intensywnie rozwijający się organizm szczególnie wymaga dużych ilości żelaza. Zapasy zmagazynowane w życiu płodowym zaczynają się kończyć, stąd jest to czas, w menu niemowląt, ze szczególnym uwzględnieniem na dostarczenie żelaza wraz z pożywieniem.
Żywienie niemowlęcia jest procesem intrygującym (…) Nabyte doświadczenia związane ze spożywaną żywnością tworzą indywidualny unikalny wzór preferencji smakowych, a tym samym kształtują skład przyszłej diety.
Rozważając rozszerzenie diety, ważne jest, aby skupić się na włączeniu różnorodnych grup żywności, aby uzyskać szeroką gamę niezbędnych składników odżywczych. Przy jednoczesnym, stopniowym wprowadzaniu nowych pokarmów do diety niemowląt, aby dać im czas na dostosowanie się do nowych smaków i tekstur. Dlaczego? Zbyt szybkie wprowadzanie nowych pokarmów i w zbyt dużej ilości może prowadzić do problemów trawieniu i reakcji alergicznych.
Pokarmy nieodpowiednie dla wieku dziecka
Obecnie panuje trend, że bobas może dostać do zjedzenia wszystko, i zacząć rozszerzanie diety można od wszystkiego. Jest to duże nieporozumienie interpretacji polskich zaleceń PTGHiŻD. Więcej informacji dostępnych we wpisie – Rozszerzanie diety niemowląt w pigułce – annakossakowska.pl
Co więcej, trend przyzwala na podawanie niemowlętom pokarmów, które są kiepsko odżywczo i nie wpływają korzystnie na rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Oprócz tego, często pokarmy podawane są o nieodpowiednim kształcie, np. kiełbaski i parówki, nasiona i orzechy w całości, surowe jabłka i marchewka, które są główną przyczyną zakrztuszeń u niemowląt!
Zdarza się, że dzieciom podaje się gotową żywność wysoce przetworzoną, zawierającą duże ilości cukru, soli, kwasów tłuszczowych trans, która nie powinna być spożywana przez dzieci przed 2 rokiem życia. Jednocześnie zbyt duże urozmaicenie produktów spożywczych podawanych podczas rozszerzania diety niemowlęcia może być przyczyną wielu pokarmowych reakcji alergicznych.3
Nieodpowiednie pokarmy mogą być trudne do strawienia dla delikatnego układu trawiennego dziecka, mogą powodować alergie pokarmowe. Co więcej nie dostarczają wystarczającej ilości niezbędnych składników odżywczych. Ponadto, podawanie pokarmów „hipersmacznych” zmniejsza reagowanie na ewentualne objawy alergiczne, takie jak wysypka, pokrzywka, nudności.
Dodatkowo, w diecie niemowląt brak równowagi pomiędzy warzywami i owocami. Ponadto, stosowanie słodkich kaszek, herbatników, biszkoptów itd. może prowadzić do nadmiernego przyzwyczajenia dziecka do smaku słodkiego, co może utrudnić akceptację innych, mniej słodkich pokarmów. Ponadto, zbyt wczesne podawanie produktów słodkich może sprzyjać rozwijaniu się u dziecka preferencji do słodyczy, co może prowadzić do niewłaściwych nawyków żywieniowych w przyszłości.
Zwracam szczególną uwagę, że niemowlętom coraz częściej podaje się słodycze, w postaci np. serków homogenizowanych, słodkich jogurtów czy chrupek kukurydzianych. To nie są NAJLEPSZE produkty spożywcze dla niemowląt!
Jakie produkty wprowadzać jako pierwsze
Pierwsze produkty powinny być poste i przede wszystkim łatwe do spożycia i strawienia. Stąd najlepszym wyborem są kaszki bezglutenowe, mięso, ryby, gotowane warzywa i owoce, bez dodatku soli i cukru.
Naturalnym wyborem niemowląt jest smak słodki, słony, umami, i nieakceptowalny smak gorzki. Smak umami (smaczny) sygnalizuje zawartość dużej ilości białej i aminokwasów, a słony- obecność niezbędnych minerałów. Dla kontrastu- smak gorzki może oznaczać zawartość toksyn i trucizny, podczas gdy kwaśny- obecność silnych, potencjalnie szkodliwych kwasów. Dlatego w pierwszej kolejności w rozszerzaniu diety zaleca się podawanie warzyw, szczególnie zielonych, przed owocami, ze względu na naturalną preferencję dla słodkiego smaku owoców. Im wcześniej do diety wprowadzono pierwsze warzywa, tym łatwiej akceptowane były kolejne warzywa włączane do diety dziecka w późniejszym okresie.2
Najlepiej wybierać warzywa o zróżnicowanych cechach sensorycznych, takich jak: smak, kolor, konsystencja.
Gluten i mleko krowie po 1. r.ż.
Zalecenia PTGHiŻD podają, żeby unikać spożywania dużej ilości glutenu w pierwszych miesiącach jego wprowadzania. Nie ma podanej optymalnej ilości. Arbitralnie 1/10 kromki można uznać za małą ilość glutenu, a 1/2 za dużą (w czasie wprowadzania glutenu). Wniosek jest taki, że rozszerzanie diety niemowląt nie powinno się opierać na produktach zawierających gluten, czyli np. makaron pszenny, chleb pszenny. Korzystniejsze dla najmłodszych będą produkty bezglutenowe, np. kasza jaglana, amarantus, gryka. Reasumując, produkty zawierające gluten można wprowadzać w niewielkich ilościach, UNIKAJĄC JEGO DUŻYCH DAWEK W PIERWSZYCH TYGODNIACH STOSOWANIA.
Z kolei mleko krowie nie powinno stanowić głównego napoju u dzieci w 1 r. r.ż.. Mleko krowie jest ubogie w żelazo, dlatego jego opóźnione wprowadzanie chroni przed wystąpieniem niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wyniki badań wskazują także, że wczesne wprowadzanie mleka krowiego może być przyczyną mikrokrwawień z przewodu pokarmowego. Dodatkowo mleko modyfikowane może nadmiernie obciążać organizm białkiem, produktami jego przemiany oraz solami mineralnymi, prowadząc do przeciążenia osmotycznego nerek oraz niewłaściwej pod względem ilościowym i jakościowym zawartości węglowodanów i tłuszczów. Stosowanie niemodyfikowanego mleka krowiego może też sprzyjać rozwojowi alergii.4 Reasumując, MLEKO KROWIE NIE POWINNO STANOWIĆ GŁÓWNEGO NAPOJU PRZED UKOŃCZENIEM 12 m.ż., w tym również produkty przetworzone z mleka krowiego, np. serki naturalne, serki wiejskie, ser biały i inne.
Najlepszy rozwój
Z mojego punktu widzenia, niemowlę nie ma okazji spróbowania podstawowego smaku np. brokułu czy ziemniaka, bo nie zdążył, dostał na „dzień dobry” serek kremowy i słodką kaszkę. Stąd niezwykle trudno w późniejszym wieku wprowadzić wartościowe np. warzywa do samodzielnego chrupania, gdzie dziecko w okresie tzw. okna akceptacji na nowe smaki nie miało szansy na poznanie. Rozszerzanie diety- to mega ważny czas. Wiedząc o tym, rodzice mogą uchronić dziecko w części późniejszych problemów z karmieniem dziecka.
W przypadku lęku rodziców, że bobas nie je dużo, czy nie chce jeść danego produktu warto wiedzieć, że podawanie danego produktu kilkukrotnie zwiększa jego rozpoznawalność i zmniejsza negatywne odczucia.3
W celu zweryfikowania czy jest w porządku, dziecko przybiera na wadzę, czy potrzeby energetyczne są zaspokojone wykorzystuje się siatkę centylową, która podpowiada nam przyrost masy ciała oraz długości ciała
Podsumowując,
Podawanie pokarmów nieodpowiednich dla niemowląt to jedna z głównych błędów popełnianych przez osoby dorosłe w trakcie wprowadzania pokarmów stałych w diecie dziecka. Rozszerzenie diety o szerszą gamę wszystkich dostępnych warzyw jest pozytywnym krokiem o dbanie ogólnego stanu zdrowia niemowląt i kształtowanie wartościowych nawyków żywieniowych.
Proces – rozszerzanie diety niemowląt może być przyjemny, wiedząc, że niemowlę potrzebuje prostych, wartościowo odżywczych produktów, bez zbędnych dodatków. Chce poznać wszystkie smaki w wersji prawdziwej. Nie potrzebuje mało wartościowych, wręcz zapychających przekąsek. Ważne jest także słuchanie organizmu niemowląt, które jest ekspertem w czytaniu sygnałów płynących z ciała- głodu i sytości.
Piśmiennictwo
A. Białek- Dratwa, M.Soczewka, E. Grochowska-Niedworok. Wprowadzenie pokarmów uzupełniających do diety niemowląt w ramach odsadzania pod kontrolą dziecka. grudzień 2020. Pediatria i Medycyna Rodzinna 16 (4): 362-367
E. Toporowska- Kowalska, M. Funkiewicz. Kształtowanie preferencji smakowych we wczesnym okresie życia. Standardy Medyczne/Pediatria. 2015. T.12. 689-697.
A. Białek- Dratwa. M. Soczewka, E. grochowska-Niedworok. Rozszerzanie diety niemowlęcia z wykorzystanie metody baby-led weaning („bobas lubi wybór”). Pediatr Med Rodz 2020, 16 (4), p. 362-367.
Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2021; 18: 805 – 822
